Εκλογές 2009 - Τα πραγματικά όρια αυτοδυναμίας

Πολλά ακούγονται τελευταία για τα ποσοστά των κομμάτων, για το αν θα έχει ή όχι αυτοδυναμία το πρώτο κόμμα, για το πόσο ποσοστό πρέπει να πάρουν τα τελευταία κόμματα και να "χάσουν" (να μην μπούνε στη Βουλή) για να διευκολύνουν το πρώτο.
Τα πράγματα είναι πολύ απλά:
Υπάρχει το "μπόνους" των +40 εδρών για το πρώτο κόμμα, συνεπώς οι έδρες που πραγματικά κατανέμονται είναι 260 και όχι 300. Η κατανομή των εδρών γίνεται εξ' αρχής πανελλαδικά, συνεπώς μπορούν να υπολογιστούν εύκολα με βάση το ποσοστό των κομμάτων.
Οι 260 έδρες κατανέμονται αναλογικά στα κόμματα που ξεπερνούν το όριο του 3% και εισέρχονται στη Βουλή. Με βάση τις τρεις παραπάνω βασικές αρχές, προκύπτει εύκολα ο μαθηματικός τύπος για το όριο που πρέπει να ξεπεράσει το πρώτο κόμμα για να έχει αυτοδυναμία στη Βουλή:
Στον παραπάνω τύπο, το "ε" είναι το ποσοστό (απόλυτο) του πρώτου κόμματος και "α" είναι το ποσοστό των κομμάτων (αθροιστικά) που μένουν κάτω από το 3% έκαστο και εκτός Βουλής.
Αλλάζοντας τον παραπάνω τύπο και ξαναγράφοντάς τον ως προς το "ε", δηλαδή το απαραίτητο ποσοστό του πρώτου κόμματος, αυτό εξαρτάται από το ποσοστό "α" των "λοιπών" κομμάτων σύμφωνα με τον παρακάτω τύπο: Ειδικά για τη λεγόμενη "νέα είσοδο" στη Βουλή, δηλαδή για το ποσοστό του τελευταίου εντός Βουλής κόμματος (5ο ή 6ο), στην περίπτωση που το ποσοστό του πέσει κάτω από το όριο του 3% και τελικά μείνει εκτός της νέας Βουλής, το ποσοστό αυτό "β" αφαιρείται μαζί με το "α", δηλαδή:
Πρέπει να γίνει σαφές επίσης ότι, παρά το σίριαλ που παίζεται στα κανάλια εδώ και εβδομάδες σχετικά με τη διαφορά των δύο πρώτων κομμάτων, αυτό δεν έχει καμία απολύτως σημασία στο σχηματισμό ή όχι αυτοδυναμίας. Ακόμα και με μία ψήφο πανελλαδικά, το πρώτο κόμμα (σε απόλυτα νούμερα) παίρνει το μπόνους των +40 εδρών (νόμος Σκανδαλίδη) και το αν θα σχηματίσει ή όχι αυτοδυναμία εξαρτάται μόνο από το δικό του ποσοστό και από το άθροισμα όλων των κομμάτων που μπαίνουν στη Βουλή (πάνω από 3% έκαστο) - πρακτικά δηλαδή, από το πόσο αυξάνεται το ποσοστό του μετά την κανονικοποίηση (αφαίρεση ποσοστών των κομμάτων που μένουν εκτός Βουλής).
Όχι και πολύ ενδιαφέροντα όλα αυτά για τους περισσότερους... Ίσως. Ορίστε, λοιπόν, τα ίδια ακριβώς πράγματα, αλλά με συγκεκριμένα νούμερα και ποσοστά. Στον παρακάτω πίνακα, οριζόντια φαίνεται το ποσοστό του τελευταίου εντός/εκτός Βουλής κόμματος και κάθετα το ποσοστό (αθροιστικά) των υπόλοιπων κομμάτων που μένουν κάτω από το 3% έκαστο και σίγουρα εκτός Βουλής: Τι συμπέρασμα βγαίνει από όλα αυτά; Μα είναι απλό: Για το πρώτο κόμμα που κυνηγά την αυτοδυναμία πάση θυσία, το συμφέρει τα "λοιπά" κόμματα να πάρουν αθροιστικά όσο το δυνατό μεγαλύτερο ποσοστό. Και μάλιστα, όσο περισσότερα από αυτά τα "εκτός Βουλής" κόμματα πλησιάσουν το όριο του 3% (αλλά δεν το ξεπεράσουν), τόσο το καλύτερο.
Από τον πίνακα φαίνεται ότι, πρακτικά, οποιοδήποτε ποσοστό πάνω από 41,5% δίνει αυτοδυναμία στο πρώτο κόμμα, ενώ αν το ποσοστό του πρώτου εκτός Βουλής και των υπόλοιπων κομμάτων είναι αθροιστικά κοντά στο 11% (8%+2,9%), το πρώτο κόμμα σχηματίζει αυτοδυναμία ακόμα και με ποσοστό 38%. Αξίζει να παρατηρήσει κανείς πόσο αλλάζουν τα νούμερα στο "σκαλοπάτι" που ορίζει τη μοίρα του τελευταίου εντός/εκτός Βουλής κόμματος. Μια διαφορά της τάξης του 0,1% που αφήνει εκτός Βουλής το τελευταίο κόμμα, αυτόματα χαμηλώνει το όριο αυτοδυναμίας για το πρώτο κόμμα κατά 1%.
Σε κάθε περίπτωση, η κρίσιμη "περιοχή" για το πρώτο κόμμα βρίσκεται μεταξύ 37,5% και 41,5% - περιθώριο εξαιρετικά μικρό για τις εταιρίες δημοσκοπήσεων. Άρα δεν πρέπει να εκπλήσσει το γεγονός ότι σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση οι εταιρίες δημοσκοπήσεων αποφάσισαν να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν κοινές προβλέψεις. Στατιστικά, αυτό έχει νόημα, καθώς μεγαλύτερο δείγμα ή/και σταθμισμένα επιμέρους αποτελέσματα μειώνουν το σφάλμα πρόβλεψης.
Αλλά κάτι μου λέει ότι κάτι άλλο έχουν υπόψη τους, ειδικά μετά το πρόσφατο φιάσκο των προβλέψεων στις τελευταίες Ευρωεκλογές: Όταν δεν μπορείς να εξασφαλίσεις σημαντικά αποτελέσματα που "γράφουν" στην κάμερα, τουλάχιστον εξασφάλισε ότι δεν μπορεί να το κάνει κανείς άλλος ανταγωνιστής.