Μήπως μας συμφέρει να χρεωκοπήσουμε

Υπάρχει ένα ερώτημα που είναι ανεξάρτητο από το αν η Ελλάδα έχει πτωχεύσει. Το ερώτημα είναι αν θα πρέπει να κάνουμε στάση πληρωμών, ακόμα και αν θεωρητικά μπορούμε να συνεχίσουμε να πληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας.
Μπορεί οι δηλώσεις από την ΕΕ τον τελευταίο καιρό να είναι καθησυχαστικές όσον αφορά το αν η Ελλάδα θα καταφέρει να τα βγάλει πέρα μόνη της, αλλά η κλιμάκωση των spreads και η πτώση των ελληνικών ομολόγων δείχνουν ότι οι αγορές δεν έχουν πεισθεί. Το 13% έλλειμμα είναι πολύ μεγάλο για να πειστούν οι αγορές ότι μπορεί να μειωθεί στο 3% σε 2-3 χρόνια. Επιπλέον, το χρέος συντηρητικά το 2010 θα φτάσει το 120% του ΑΕΠ (αν δεν είναι ήδη εκεί).
Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι το Σχέδιο Σταθερότητας της κυβέρνησης εκτελεστεί στο ακέραιο, το καλύτερο που μπορούμε νε περιμένουμε είναι πολλά χρόνια μηδενικής ανάπτυξης. Ο λόγος είναι ότι οι ελλειμματικοί προϋπολογισμοί σε συνδυασμό με το έλλειμμα στις τρέχουσες συναλλαγές θέλουν πολλές θυσίες για να επανέρθουν στο αρχικό σημείο. Υπολογίζεται ότι η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας έχει μειωθεί, τουλάχιστον κατά 30% από τότε που ενταχτήκαμε στη ζώνη του ευρώ. Πολλοί κάνουν λόγο για το ότι οι μισθοί θα πρέπει να μειωθούν σύμφωνα με αυτό το ποσοστό για να μπορεί η Ελλάδα να ανακτήσει μόνο ένα μέρος της χαμένης ανταγωνιστικότητας.
Το έλλειμμα που θα αναγκαστεί (με τον έναν η τον άλλο τρόπο) να μειώσει η κυβέρνηση, επίσης, θα επιφέρει μια δυσανάλογη μείωση του ΑΕΠ. Αν υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση μειώσει το έλλειμμα κατά 10%, τότε θα πρέπει να αναμένουμε τουλάχιστον μια ανάλογη μείωση του ΑΕΠ. Αυτή η βίαιη προσαρμογή δεν είναι συνταγή για αύξηση των κρατικών εσόδων.
Αντιθέτως, τα κρατικά έσοδα θα συνεχίσουν να μειώνονται αντί να αυξάνονται. Από την άλλη πλευρά, αν δεν κάνει τίποτα, δεν είναι καθόλου δύσκολο να δούμε το χρέος να φτάνει στο 150% του ΑΕΠ σε μερικά μόνο χρόνια από τώρα. Η αλήθεια είναι, δυστυχώς, ότι έχουμε φτάσει σε σημείο όπου δεν υπάρχουν λύσεις. Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα – ό,τι και να κάνει η ελληνική κυβέρνηση.
Η συνταγή της ήπιας προσαρμογής που πρεσβεύει το Σχέδιο Σταθερότητας δε θα μας οδηγήσει πουθενά. Αν δεν παρθούν τολμηρές αποφάσεις, τότε μάλλον θα βρεθούμε και πάλι στο σημείο που είμαστε σήμερα σε πολύ σύντομο διάστημα.
Η όποια βοήθεια από την ΕΕ ή το ΔΝΤ δε θα αποφέρει κανένα όφελος μακροπρόθεσμα, διότι απλά δε θα έχουμε κάνει τις διαρθρωτικές αλλαγές που απαιτούνται. Όμως, ούτε η ελληνική κοινωνία είναι προετοιμασμένη για τις δύσκολες αποφάσεις που πρέπει να παρθούν. Αν η κυβέρνηση δεν μειώσει τον κρατικό τομέα, όλοι οι Έλληνες θα υποστούν τις επιπτώσεις.
Ενόψει αυτών των εξελίξεων, η απάντηση ίσως να είναι μια στάση πληρωμών και αναδιαπραγμάτευση του χρέους μας. Οι επενδυτές που αγοράζουν κρατικά ομολόγα, ενεργούν ακριβώς όπως οι επενδυτές που αγοράζουν εταιρικά ομόλογα. Αν η εταιρεία δεν πάει καλά, τότε η αξία αυτού του ομολόγου πέφτει. Αν η εταιρεία πτωχεύσει, τότε ο επενδυτής τα χάνει όλα.
Οι αγοραστές των ελληνικών ομολόγων ξέρουν πολύ καλά το ρίσκο που έχουν πάρει. Δέχονται το ρίσκο με αντάλλαγμα την καλύτερη απόδοση. Επίσης, ορισμένοι έχουν πάρει και ασφάλεια έναντι μη πληρωμής. Αν η Ελλάδα κηρύξει στάση πληρωμών, δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να διαπραγματευτούν μαζί μας για καλύτερους όρους. Οι όροι αυτοί, σίγουρα, θα συμπεριλαμβάνουν και μια έκπτωση σε σχέση με το σημερινό χρωστούμενο κεφάλαιο.
Η αναδιαπραγμάτευση του χρέους και η στάση πληρωμών για μερικά χρόνια, δε σημαίνει και έξοδο από το ευρώ. Δεν υπάρχει τίποτα σε καμία συνθήκη που να λέει ότι ενόψει μιας τέτοιας εξέλιξης, θα μας δείξουν έξοδο από τη Νομισματική Ένωση. Η έξοδος από το ευρώ είναι η εύκολη λύση για τους Έλληνες πολιτικούς, όχι για τους Έλληνες.
Στο μεταξύ, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτή τη συγκυρία αναδιοργανώνοντας το λειτουργικό μοντέλο της χώρας. Διότι μέχρι να δούμε τα πρώτα αποτελέσματα αυτής της αναδιοργάνωσης, θα περάσουν μερικά χρόνια. Αν δεν το πράξουμε αυτό, το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να σερνόμαστε με υψηλή ανεργία και μηδενική ανάπτυξη για πάρα πολλά χρόνια.
Η όποια βοήθεια από την ΕΕ ή το ΔΝΤ σε αυτή τη φάση, εξυπηρετεί μόνο τους πιστωτές μας. Θα είναι από πολύ δύσκολο έως αδύνατον η χώρα να μπορεί να αναδιοργανωθεί με τόσο μεγάλο χρέος. Οι δε κοινωνικές αντιδράσεις θα κάνουν την αναδιοργάνωση του κράτους σχεδόν αδύνατη.
Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αρχίσει να σκέπτεται την επόμενη μέρα και όχι το αν τα spreads είναι ψηλά η όχι. Τα spreads (σημειώστε το), αν πέσουν, θα πέσουν μόνο βραχυπρόθεσμα. Σε σύντομο διάστημα μερικών τριμήνων, η χώρα θα βρεθεί και πάλι με τα ίδια προβλήματα. Είναι καιρός η κυβέρνηση να σκεφτεί την επόμενη δεκαετία και όχι την επόμενη μέρα. Τα μέτρα και οι αλλαγές που θα πρέπει να γίνουν, απαιτούν τολμηρές αποφάσεις και έξυπνους ελιγμούς. Επίσης, απαιτούν πίστωση χρόνου καθώς και ανάσα από τους πιστωτές μας. Μια στάση πληρωμών σε αυτή τη συγκυρία θα βοηθούσε τα μέγιστα προς αυτή την κατεύθυνση.