Στην Κύπρο για χάραξη «οδικού χάρτη»

Ερώτηση κρίσεως: Eίναι το πρώτο ταξίδι του Πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου αυτό στην Κύπρο; Α. Ναι, είναι. Είναι το πρώτο επίσημο ταξίδι και με αυτό τον τρόπο ο νέος Πρωθυπουργός δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον του για την Κύπρο. Β. Όχι, δεν είναι. Πώς μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι, αφού ήδη έχει πάει στην Τουρκία; Ο Πρωθυπουργός έσπευσε να συμμετάσχει, μόλις μερικές μέρες μετά την εκλογή του, σε μιαν άτυπη διαβαλκανική σύσκεψη, στην οποία δεν υπήρχε κανένας λόγος να παρευρεθεί ο ίδιος. Στην πραγματικότητα ήταν μια πολιτική επιλογή του να βρεθεί στην Τουρκία, να κάνει σχετικές δηλώσεις με αποδέκτη το τουρκικό πολιτικό σύστημα και την κοινή γνώμη και, όπως τελικά προέκυψε, να συναντήσει τον Τούρκο ομόλογό του. Ήθελε να δείξει με κάθε τρόπο «πως αρπάζει τα μεγάλα ανοιχτά εθνικά ζητήματα από τα μαλλιά…»
Η ατζέντα…
Η αλήθεια είναι ότι με δεδομένες τις αμφισβητήσεις και τις ανησυχίες πολλών που συνοδεύουν την εκλογή του, ο Γιώργος Παπανδρέου σπεύδει να δώσει δείγματα στενής συνεργασίας με τη Λευκωσία και τον Πρόεδρο Χριστόφια. Άσχετα, λοιπόν, από τη σημασία που, ταυτόχρονα, δίνει στη διαβούλευση με την Άγκυρα (όπως έδειξε το ταξίδι-αστραπή την περασμένη εβδομάδα), έρχεται σήμερα εδώ στη Λευκωσία και έχει ήδη από την πλευρά του ανακοινώσει την αιχμή της κοινής ατζέντας. Σύμφωνα με το περιβάλλον του Έλληνα Πρωθυπουργού, θα είναι η χάραξη ενός «οδικού χάρτη» για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Η έκφραση «οδικός χάρτης» που έχει καθιερωθεί τα τελευταία 20 χρόνια στο χώρο της ευρωπαϊκής κοινοτικής διπλωματίας, είναι γνωστό ότι αναφέρεται στους μεταβατικούς στόχους, τους οποίους θα πρέπει να επιτυγχάνει η Τουρκία, ως υποψήφια για ένταξη χώρα, προκειμένου να συνεχίζει απρόσκοπτα την ενταξιακή πορεία της. Δηλαδή, με απλά λόγια, η πορεία της Τουρκίας θα είναι με όρους και αυτοί οι όροι θα διατυπωθούν δημόσια και θα είναι δεσμευτικοί...
Ερωτήματα
Το πρώτο ερώτημα αφορά στην αποτελεσματικότητα του όλου εγχειρήματος του «οδικού χάρτη» από τη στιγμή που στο πρόσφατο παρελθόν, συναντώντας τον προκάτοχο του Πρωθυπουργού Παπανδρέου, ο Πρόεδρος Χριστόφιας είχε ξεκαθαρίσει ότι η Κύπρος δεν πρόκειται να ασκήσει βέτο (διευκρινίζοντας μάλιστα ότι δεν έχει τη δυνατότητα να φέρει εναντίον της τα υπόλοιπα... 26 κράτη-μέλη η μικρή Κύπρος!).
Το δεύτερο συναφές ερώτημα έχει να κάνει με τη συνοχή της πολιτικής του νέου Πρωθυπουργού της Ελλάδας. Η πρόταση Παπανδρέου για «οδικό χάρτη» σημαίνει ότι κάτι τέτοιο, που μπορεί (κατ’ ευχήν) να αποφασιστεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, θα ισχύσει στην επόμενη περίοδο. Δηλαδή να υιοθετηθεί ένας «χάρτης πορείας» με στόχους-οδοδείκτες για την Τουρκία μέσα στο επόμενο εξάμηνο (για παράδειγμα). Ταυτόχρονα, όμως, ο Έλληνας Πρωθυπουργός έχει κατ’ επανάληψη τονίσει τον τελευταίο καιρό ότι για τη δική του κυβέρνηση «όλα βρίσκονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ακόμα και το βέτο, ως χρήσιμα εργαλεία. Πώς, όμως, συμβιβάζονται αυτά τα δύο; Αν Ελλάδα και Κύπρος σκοπεύουν να δώσουν άλλη μια παράταση, αλλά με «όρους» στην τουρκική υποψηφιότητα, τότε ακριβώς δεν τίθεται θέμα βέτο (παραμόνο και πάλι στο... μέλλον).
Το κυριότερο, όμως, ερώτημα αφορά στην πειστικότητα της πολιτικής Παπανδρέου. Εδώ και χρόνια οι πολίτες ακούνε αυτήν τη γνωστή επωδό:
«Η ενταξιακή πορεία θα υποχρεώσει την Τουρκία να κάνει κάποιες αλλαγές και κάποιες κινήσεις, να εξευρωπαϊσθεί». Στην πορεία, όμως, φάνηκε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει! (ή τουλάχιστον ισχύει πολύ λιγότερο από ό,τι αναμενόταν). Όροι για την τουρκική υποψηφιότητα υπήρχαν και στο παρελθόν και μάλιστα πολύ σαφείς. Κι αυτό το σχήμα της «οδικής πορείας» υπήρχε από την αρχή... Ωστόσο, η Άγκυρα δεν εκπλήρωσε ποτέ κανέναν στόχο! Για την ακρίβεια ούτε έναν για τα θέματα που αφορούν στην Κύπρο και την Ελλάδα. Γιατί, άραγε, αυτήν τη φορά να πράξει κάτι διαφορετικό;
Οι Κύπριοι πολίτες ακούνε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου 2004 ότι αν η Τουρκία δεν κάνει αυτό και το άλλο (ειδικότερα την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου Τελωνειακής Ένωσης στην Κύπρο), δεν πρόκειται να προχωρήσει. Σε διαδοχικά ευρωπαϊκά συμβούλια και ευκαιρίες ο όρος αυτός δεν επαληθεύτηκε. Το ότι σήμερα Παπανδρέου και Χριστόφιας θα το επαναλάβουν -έστω με κάποιο «πανηγυρικό» τόνο συναντίληψης και νέας συνεργασίας- ποιαν αξία μπορεί να έχει; Μπορεί, άραγε, ο νέος Πρωθυπουργός να διαψεύσει εκείνους που, ήδη, λένε ότι απλά θέλει, σύμφωνα με τη βαθύτερη πολιτική λογική του, να δώσει «κι άλλο σχοινί» στην Άγκυρα; Επιπρόσθετα, σε αυτό το εγχείρημά του ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας έχει εταίρο τον Δημήτρη Χριστόφια. Ο τελευταίος, όμως, χωρίς κανέναν ιδιαίτερο σχεδιασμό έχει ριχτεί εδώ και καιρό στα βαθιά (και αδιέξοδα) νερά των διαπραγματεύσεων που πολλοί επείγονται να τις χρίσουν «καταληκτικές», ανεξάρτητα από τα πολύ πενιχρά αποτελέσματά τους.
Ο Δημήτρης Χριστόφιας έχει κάνει σημαντικές παραχωρήσεις (χωρίς ανταλλάγματα), ενώ στην ουσία μπήκε σε μια διαπραγμάτευση τύπου Σχεδίου Ανάν. Συνεπώς, τι νόημα έχει σε αυτό το στάδιο να γίνεται λόγος για χάραξη «οδικού χάρτη» στα ευρωτουρκικά;