Όλες οι δραματικές αλλαγές στις συντάξεις

Διπλή ανατροπή -όχι μόνο στα ηλικιακά όρια αλλά και στο ύψος των συντάξεων- αξιώνει η τρόικα για όσους δεν συμπληρώνουν στα αμέσως επόμενα χρόνια το 62 έτος ή τα απαιτούμενα, κατά περίπτωση, έτη ασφάλισης για συνταξιοδότηση.

Την επιμονή των δανειστών να εξαλειφθούν οι όποιες εξαιρέσεις εξακολουθούν να υπάρχουν, παρά τις δύο αλλαγές στο Ασφαλιστικό που έγιναν το 2010 και το 2012, «βλέπουν» στελέχη του υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας πίσω από τις «ενστάσεις» τις οποίες προβάλλουν οι ξένοι εμπειρογνώμονες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των μέτρων τα οποία, εναλλακτικά, έχει προτείνει να λάβει έως το 2018 η κυβέρνηση για την εξοικονόμηση δαπανών.

«Δεν μπορούμε να ανατρέψουμε για... τρίτη φορά τους οικογενειακούς προγραμματισμούς, έχουμε υποχρέωση να σεβαστούμε τα ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα», είναι η απάντηση που δίνουν τόσο η ηγεσία του υπουργείου όσο και τα αρμόδια για την κοινωνική ασφάλιση στελέχη του ΠΑΣΟΚ αμφισβητώντας ότι η χρονική μετάθεση της καταβολής των συντάξεων σε όσους συνταξιοδοτούνται έως το 2018 θα «διασώσει» τα Ταμεία. Οπως σημειώνουν χαρακτηριστικά:

• Η αύξηση από 2 έως 12 έτη των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης που ήδη έχει επιβληθεί σε όσους θεμελιώνουν δικαίωμα από την 1/1/2013 δεν έχει κανένα άμεσο δημοσιονομικό όφελος, ούτε έχει επηρεάσει τα οικονομικά των Ταμείων.Τα οποία «βυθίζονται» σε ολοένα και μεγαλύτερα ελλείμματα λόγω της ανεργίας, της υποαπασχόλησης, της εισφοροδιαφυγής και των οφειλών από τρέχουσες εισφορές, ενώ, παράλληλα, μειώνεται η κρατική επιχορήγηση.

• Οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις μολονότι ήταν «καθεστώς» στο παρελθόν, σταδιακά «σβήνουν» και, πάντως, δεν αποτυπώνονται στον βαθμό που λέγεται στον επίσημο «χάρτη» των συνταξιούχων της χώρας. Με βάση τα τελευταία στοιχεία του συστήματος «Ηλιος» της ΗΔΙΚΑ, οι συνταξιούχοι ηλικίας κάτω των 60 ετών αποτελούν το 15,90% του συνόλου (421.812), μεταξύ 61 και 65 ετών είναι το 12,28% που λαμβάνει και τις μεγαλύτερες συντάξεις, ενώ το 71,88% είναι ηλικίας άνω των 66 ετών.

• Τα θεμελιωμένα δικαιώματα των 150.000 ασφαλισμένων δεν είναι εύκολο να ανατραπούν (ελλοχεύει ο κίνδυνος άμεσης φυγής και ανοίγματος νέας «μαύρης τρύπας» 1,6 δισ. ευρώ)

• Τυχόν «βίαιη» παρέμβαση στους όρους συνταξιοδότησης για τους υπόλοιπους 100.000 • 120.000 που συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις έως το 2018, μπορεί να περιόριζε τη συνταξιοδοτική δαπάνη, αλλά θα οδηγούσε σε κοινωνικά αδιέξοδα (στέρηση εισοδήματος για όσους μείνουν άνεργοι, ακύρωση των προγραμμάτων εθελούσιας εξόδου τα οποία «τρέχουν» σε τράπεζες και ΔΕΚΟ κ.ά). Σε ό,τι αφορά τον τρόπο υπολογισμού των νέων συντάξεων, η κυβέρνηση έχει ζητήσει να δοθεί χρόνος εφαρμογής του νέου συστήματος που θα ισχύσει για πρώτη φορά την 1/1/2015 (καταβολή βασικής + αναλογικής σύνταξης για τον χρόνο ασφάλισης από την 1/1/2011). Ωστόσο ασκούνται ισχυρές πιέσεις για επαναρρύθμιση, ή την πρόβλεψη «ρήτρας» για αλλαγή αν δεν «βγουν»τα έσοδα, καθώς το μεγαλύτερο μέρος της σύνταξης των νέων συνταξιούχων (χρόνος ασφάλισης έως το 2010) θα υπολογίζεται με βάση τους μισθούς που είχαν πριν από την... κρίση.

Με αυτά τα δεδομένα η κυβέρνηση επαναβεβαίωσε, μέσω του υπουργού Γ. Βρούτση, την απόφασή της να μην αποσταθεροποιήσει τα Ταμεία με νέες άμεσες αλλαγές, να σεβαστεί τα ώριμα συνταξιοδοτικά δικαιώματα και οι όποιες «διορθώσεις» χρειάζονται, να γίνουν σε βάθος τριετίας. Στο μεσοδιάστημα (2015 - 2017) δεσμεύεται, ωστόσο, να εξοικονομήσει επιπλέον έσοδα για τα Ταμεία άνω των 280 εκατ. ευρώ σε ετήσια βάση από την αναμόρφωση του ΕΚΑΣ, το «πάγωμα» των κύριων συντάξεων, την κατάργηση όσων συντάξεων χηρείας και επιδομάτων καταβάλλονται παρανόμως σε συνταξιούχους.

«Εξτρα» έσοδα εκτιμά ότι θα εισπράξει από τις ρυθμίσεις των οφειλών, ενώ υπενθυμίζει ότι δεν θα «ξαναγεννηθούν» ελλείμματα (και υποχρέωση «κάλυψής» τους από τον κρατικό προϋπολογισμό) στα επικουρικά και τα εφάπαξ, όπου προβλέπονται πλέον «αυτόματες» μειώσεις παροχών.

ΕΛΕΓΧΟΣ ΝΟΜΙΜΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑΓΗ ΚΡΙΤΙΡΙΩΝ ΓΙΑ ΕΚΑΣ
Ενιαίο συνταξιοδοτικό και αύξηση ελάχιστου χρόνου ασφάλισης

Το νέο Ασφαλιστικό που είναι έτοιμη να νομοθετήσει η κυβέρνηση, εφόσον «κλείσει» η συμφωνία με την τρόικα, προβλέπει:

1. Την εφαρμογή, από την 1/1/2019, ενιαίου συνταξιοδοτικού καθεστώτος που θα βάζει τέλος στη συνταξιοδότηση πριν από το 62ο και το 67ο έτος με ελάχιστες εξαιρέσεις (υπερβαρέα, ΑΜΕΑ κ.ά.) με την προσθήκη 2 ετών από την 1/1/2019 και 4 ετών από την 1/1/2020. Το μέτρο θα θίξει ασφαλισμένους και ασφαλισμένες που έχουν γεννηθεί μετά το 1961 (οι άνδρες) και μεταξύ των ετών 1964 - 1969 (οι γυναίκες) που δεν συμπληρώνουν μέχρι το 2018 τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης ή και τα όρια ηλικίας και θα υποχρεωθούν να εργαστούν επιπλέον χρόνια ή να αναμένουν να συμπληρώσουν το 62ο και το 67ο έτος, προκειμένου να συνταξιοδοτηθούν. Για παράδειγμα, ασφαλισμένη μητέρα ανηλίκου που το 2010 είχε συμπληρώσει 5.500 ημέρες ασφάλισης (18 έτη + 3 μήνες) και υπολόγιζε ότι θα συνταξιοδοτηθεί μόλις συμπληρώσει τα 50 (για μειωμένη) ή τα 55 (για πλήρη σύνταξη) δεν θα μπορεί να συνταξιοδοτηθεί πριν από τα 62 (για μειωμένη) ή τα 67 (για πλήρη). Αντίστοιχα εργαζόμενος πριν από το 1983 που έχει κενά ασφάλισης και δεν συμπληρώνει την 35ετία έως τα τέλη του 2018 θα υποχρεωθεί να συνταξιοδοτηθεί στα 62 ή στα 67.

2. Το «πάγωμα» των συντάξεων και μετά το 2016. Το Μνημόνιο έδινε τη δυνατότητα αυξήσεων στις καταβαλλόμενες συντάξεις σε συνάρτηση με την αύξηση του ΑΕΠ και του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, που τα Ταμεία αδυνατούν να καταβάλουν.

3. Τον έλεγχο της νομιμότητας καταβολής 930.414 συντάξεων χηρείας (587.443 κύριες + 342.971 επικουρικές) και 664.862 επιδομάτων (γάμου, τέκνου κ.ά.) σε συνταξιούχους.

Την αλλαγή των κριτηρίων για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ σε χαμηλοσυνταξιούχους, με πρόβλεψη να ενταχθεί η σχετική παροχή στο πλαίσιο των κοινωνικών επιδομάτων και στο ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα.

4. Την αύξηση του ελάχιστου χρόνου ασφάλισης για την καταβολή της βασικής και της κατώτατης σύνταξης από τα 15 έτη στα 20 έτη, αλλά, για όσους έχουν γεννηθεί από το 1970 σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες.

Αν δεν συμπληρώνουν την 20ετία θα δικαιούνται, με βάση το ν. 3863/10, αναλογική με βάση τις εισφορές σύνταξη ή αναλογική παροχή έναντι της βασικής σύνταξης εφόσον πληρούν τα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, αντίστοιχα.

5. Τη διοικητική ενοποίηση στο ΙΚΑ των επικουρικών και των ταμείων εφάπαξ (μέτρο το οποίο αμφισβητείται «εκ των έσω») και τη λειτουργική ενοποίηση όλων των βασικών διαδικασιών για την είσπραξη των εισφορών και απονομή συντάξεων από νέα Ενιαία Αρχή.

6. Tην απονομή συντάξεων στους αυτοαπασχολούμενους όχι με βάση προκαθορισμένες εισφορές (όπως ισχύει σήμερα στον OAEE), αλλά σε συνάρτηση με τις εισφορές τις οποίες θα καταβάλλουν ανάλογα με το πραγματικό τους εισόδημα και τον τζίρο που θα ελέγχει η εφορία.

Tο μέτρο σχεδιάζεται να εφαρμοστεί από τον Iούλιο του 2017 και να συνδεθεί με την ενιαία είσπραξη φόρων και εισφορών.

Eπιφυλάξεις διατυπώνουν, πάντως, στελέχη της κοινωνικής ασφάλισης, τονίζοντας ότι έως ότου «ωριμάσει» το νέο σύστημα θα θέσει σε δοκιμασία τα έσοδα και την καταβολή των συντάξεων στους ήδη συνταξιούχους (πληρώνονται από τις τρέχουσες - προκαθορισμένες εισφορές των «εν ενεργεία»).