Πανηγυρισμοί για τα πανηγύρια. Του Νίκου Κοτζιά

Το κόμμα του Μνημονίου πανηγυρίζει. Μπορεί η Ελλάδα να παραδόθηκε, αλλά με αυτή την πράξη «αυτοθυσίας» που τις επέβαλαν οι κυβερνώντες βρέθηκαν λεφτά για τους τραπεζίτες. Ακόμα περισσότερο πανηγυρίζουν οι Παπαδήμος και Βενιζέλος, προκειμένου να ευγνωμονήσουν εαυτόν για αυτή ακριβώς τη δυνατότητα πανηγυρισμών. Όπως μας δήλωσαν οι δύο τους, καθώς και η τρόικα και ο Νταλάρας των τραπεζών, μαζί με τους δημοσιογράφους νεροπίστολα, «η Ελλάδα σώθηκε». Αν δεν κάνω λάθος είναι η έβδομη φορά που αυτοί οι τύποι μας σώζουν. Μάλιστα, μας είπαν «ότι αυτή τη φορά, η συμφωνία είναι καλύτερη από ότι την ανέμεναν». Δεν γνωρίζω το τι ανέμεναν. Αλλά τέτοιες φράσεις μπορούν να διαβαστούν και διαφορετικά: ότι, δηλαδή, ήταν διατεθειμένοι να παραδώσουν και άλλα. …Οφείλω να πω, ότι αν επιμένουν να λένε ότι τώρα, αυτή τη φορά, έσωσαν την Ελλάδα, τότε παραδέχονται ότι τις επτά προηγούμενες φορές που δήλωναν ότι μας έσωσαν, είπαν ψέματα, είτε σκόπιμα, είτε από ανικανότητα. Εμείς δε, οι υπόλοιποι, δικαιούμαστε να μην τους πιστέψουμε ούτε αυτή τη φορά. Και αυτό όχι μόνο ως διδαχή πείρας, αλλά και ως αποτέλεσμα μεθοδικής μελέτης των συμφωνηθέντων. Μελέτη από την οποία προκύπτουν δύο πτυχές της συμφωνίας: το πολιτικό σκέλος με τις νομικές του προβλέψεις και το σκέλος των αριθμών.
Η πολιτική συμφωνία: παράδοση της χώρας
Η μελέτη των συμφωνηθέντων απαιτεί υπομονή και νηφαλιότητα. Κριτήριό μας είναι η Ελλάδα και το μέλλον της και όχι τυχόν επικοινωνιακές ανάγκες πολιτικών που ευθύνονται για δεκαετίες αποτυχημένης πολιτικής. Πολιτικά, το κύριο που έχει η συμφωνία είναι η απεμπόληση κυρίαρχων δικαιωμάτων του ελληνικού κράτους, αλλά και του ίδιου του κοινοβουλίου. Μη ξεχνάμε ότι στην παράδοση της δυτικού τύπου δημοκρατίας που στηρίζεται σε εκείνη του αγγλικού κοινοβουλίου το θεμελιακό που ορίζει την κυριαρχία του είναι ο έλεγχος των δημοσιονομικών, τόσο των εσόδων, όσο και κυρίως των δαπανών. Αυτό ακριβώς το δικαίωμα καταστρατηγείται ως προς το ελληνικό κοινοβούλιο. Η επιτροπεία επί των δημοσιονομικών, οι πολλαπλοί έλεγχοι και οι επί τόπου παρουσία επιτρόπων ευνουχίζουν την ίδια την κρατική μας κυριαρχία. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε διαβεβαιώσει δύο μέρες πριν πάει στις Βρυξέλλες και παραδώσει τα κλειδιά της χώρας, ότι δεν θα υπάρξει επιτροπεία. Πήγε στην έδρα της ΕΕ, αποδέχτηκε τους επιτρόπους και στη συνέχεια έκανε δηλώσεις ότι ναι μεν θα υπάρξει επιπλέον διεθνές έλεγχος και επιτροπεία, αλλά ότι αυτό «είναι άνευ σημασίας». Δεν γνωρίζω για το αν ο έλληνας πρωθυπουργό θεωρεί αυτονόητο γεγονός τον έλεγχο της χώρας από τρίτες δυνάμεις, πιθανόν. Εκείνο που διαπιστώνω είναι ότι όπως μέσα σε τρεις ημέρες διέψευσε ο ίδιος, και τα ίδια τα γεγονότα, τα όσα υποστήριζε, ότι το ίδιο θα συμβεί πιθανότατα και με όσα υποστηρίζει σήμερα.
Η κυβέρνηση αποδέχτηκε την δημιουργία ειδικού λογαριασμού μέσω του οποίου θα γίνεται διαχείριση των δανείων της Ελλάδας. Η διαχείριση θα είναι μονοσήμαντη. Θα μπαίνουν σε αυτό το ταμείο τα δανεικά και από εκεί θα υπάρχει φροντίδα να αποπληρώνεται το χρέος, δηλαδή, να πληρώνονται οι δανειστές. Με άλλα λόγια θα δημιουργηθεί ένα κλειστό κύκλωμα μετακίνησης χρημάτων από τους σημερινούς δανειστές στους χθεσινούς. Οι τελευταίοι συχνά είναι τα ίδια πρόσωπα με τους πρώτους. Περισσότερο ανησυχητικό είναι η πρόβλεψη των συμφωνιών σύμφωνα με την οποία η Ελλάδα θα βάζει σε αυτό το ταμείο και τα όποια τυχόν μελλοντικά δημόσια πλεονάσματα, ώστε να διασφαλίζονται οι δανειστές της. Μάλιστα αυτή η πρόβλεψη συμπεριλαμβάνει και την περίπτωση χρεοκοπίας της χώρας. Πρόβλεψη η οποία θα διασφαλιστεί από την κυβέρνηση με νομοθετική πράξη, ακόμα και αναθεώρηση του Συντάγματος. Σύμφωνα με αυτήν ακόμα και σε μια ακραία περίπτωση, όπως της χρεοκοπίας, θα αποδίδεται προτεραιότητα στις πληρωμές προς τους δανειστές. Αυτή η πρόβλεψη καταστρατηγεί το ελληνικό Σύνταγμα, το Διεθνές Δίκαιο καθώς και σειρά συνθηκών που έχει διαμορφώσει ο ΟΗΕ. Η ουσία αυτής της καταστρατήγησης είναι ότι σε συνθήκες κρίσης, το νόμιμο και ηθικό είναι να προηγείται όλων η ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών. Ότι αυτό το καθήκον είναι υπέρτερο της ικανοποίησης τρίτων, όπως είναι οι δανειστές.

Είναι φανερό, ότι αν το ήθελε η Ελληνική Κυβέρνηση θα μπορούσε να είχε απορρίψει μια τέτοια δέσμευση καθότι παράνομη, σύμφωνα πάντα με το διεθνές δίκαιο. Τέλος, επίσης, η Ελληνική Κυβέρνηση συμφώνησε να παραιτήσει το ελληνικό κοινοβούλιο από το κυρίαρχο δικαίωμα να κουρεύει το ίδιο, ουσιαστικά να διαγράφει, τα δάνεια. Αποδέχτηκε να δικάζονται οι διαφορές ανάμεσα σε ιδιώτες δανειστές και το ελληνικό κράτος στη βάση του αγγλικού δικαίου και μάλιστα σε δικαστήριο του Λουξεμβούργο. Αυτό σημαίνει ότι σε ακραίες καταστάσεις, όπως είναι η χρεοκοπία, ακόμα και αν αλλάξει η νομισματική πολιτική της Ελλάδας, που δεν το υποστηρίζω, τα χρέη της θα πληρώνονται σε Ευρώ, Συνολικά, από τη σκοπιά του δικαίου και της πολιτικής η Ελλάδα έχασε εκ νέου θέσεις και στοιχεία κυριαρχίας. Η θέση της στον διεθνή ορίζοντα δυσκολεύει και άλλο και ο βαθμός παράδοσής της μεγαλώνει. Το ερώτημα είναι αν αυτές οι διαπιστώσεις ισχύουν και στον τομέα της οικονομίας και της κοινωνίας.
Η κοινωνική – οικονομική συμφωνία: ύφεση, ανισότητα, διασφάλιση των τραπεζών
Η πολιτική που συμφωνήθηκε δεν προβλέπει μέτρα ανάπτυξης. Εξακολουθεί να είναι, δηλαδή, καταστροφική. Επίμονα προωθεί την υποτίμηση μισθών, συντάξεων και μικρομεσαίας ιδιοκτησίας, οδηγώντας την Ελλάδα σε μια αποειδίκευση και σε μια οικονομία με χαρακτηριστικά χώρας τρίτου κόσμου. Η κυβέρνηση καμαρώνει για το κούρεμα, όπως λέει των 105 δισεκατομμυρίων στα ομόλογα-χρέος. Τα πράγματα δεν έχουν έτσι όπως τα περιγράφει. Το μισό από το κούρεμα αφορά ελληνικές τράπεζες και ασφαλιστικά ταμεία. Κατά συνέπεια, δεν μας χάρισαν οι δανειστές μας κάποια γενικά και αφηρημένα δισ. Έναντι του κουρέματος οι τράπεζες θα λάβουν στήριξη από το δημόσιο 50 δισεκατομμυρίων. Δηλαδή ο ελληνικός λαός δανείζεται προκειμένου να πληρώσει το κούρεμα των τραπεζών, που το εμφανίζει η κυβέρνηση ως «δώρο» των ξένων. Το χειρότερο βέβαια είναι το αβέβαιο μέλλον των ασφαλιστικών ταμείων που με το κούρεμα χάνουν δισεκατομμύρια. Οι άλλοι χαμένοι είναι οι μικροομολογιούχοι. Αντίθετα, οι κάτοχοι μεγάλων ποσοτήτων ελληνικών ομολόγων τα έχουν αγοράσει τους τελευταίους μήνες στη δευτερογενή αγορά στο 28-32% της αξίας τους. Το κούρεμα σε αυτούς δεν συνοδεύεται με απώλειες αφού λαμβάνουν ομόλογα που αντιστοιχούν στο 35% της αξίας των προηγουμένων, καθώς και 15% της αξίας των ομολόγων, που είχαν στην κατοχή τους, άμεσα και σε ρευστό. Ανάλογα καμαρώνει η κυβέρνηση και για τη νέα δανειακή σύμβαση των 130 δισεκατομμυρίων. Στην πραγματικότητα από αυτά τα 130 δισεκατομμύρια τα 35 δις είναι το υπόλοιπο από το προηγούμενο δάνειο. Τα 50 δις όπως ήδη έγραψα δίνονται στις τράπεζες και τα 30 δις στους ομολογιούχους για την ανταλλαγή. Κατά συνέπεια, ουσιαστικά, τα νέα ποσά που αφορούν άμεσα την Ελλάδα, είναι πολύ περιορισμένα. Ας μου επιτραπεί, τέλος, να παραθέσω, και ορισμένους άλλους λογαριασμούς που τους έτρεξα με τη βοήθεια συναδέλφων. Επί παραδείγματι, το 2009 το ελληνικό ΑΕΠ ήταν 235 δισεκ και το χρέος 298,7. Το ποσοστό του χρέους ως προς το ΑΕΠ ήταν 127,1%. Δηλαδή στο ίδιο περίπου ύψος που προβλέπεται να είναι αυτό το 2020 μετά από την μεγάλη περιπέτεια που περνάμε και αφού θα έχει διαλυθεί ο εργασιακός και κοινωνικός ιστός.
Το χρέος σήμερα ανέρχεται, περίπου, στα 380 δισ.
Αν αθροίσουμε τα δάνεια που έχουμε λάβει, αυτά ανέρχονται ήδη στα 205 δις (75 +130). Αν αγόραζε εξαρχής η ΕΚΤ με το ίδιο ποσό τμήμα του ελληνικού χρέους, τότε θα είχαμε χρέος προς ιδιώτες 93,7 δις. που αντιστοιχεί σε ποσοστό 39,9% του ΑΕΠ. Ανάλογα, αν το 2009 γινόταν πρώτα το κούρεμα και μετά λαμβάνονταν μέτρα, τότε θα χρέος θα ήταν 158.7 δισεκ. που αντιστοιχεί σε 53,1% του ΑΕΠ το 2009. Ανάλογα, ως προς τη νέα συμφωνία, ακόμα και χωρίς την ανάγκη κάλυψης των ελλειμμάτων του προϋπολογισμού έως το 2013, το ποσό των 130 (μείον 50 δις για τις τράπεζες και 30 δις για τους ομολογιούχους) δεν φτάνει ούτε για την κάλυψη των κουρεμένων τοκοχρεολυσίων έως και το 2020. Συμπερασματικά, οι πολιτικές που επιλέγονται από το 2009 είναι πολιτικές ύφεσης και μονόπλευρης λιτότητας. Δεν θέτουν την Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης και αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες, χωρίς και να λύνονται τα προβλήματα αποπληρωμής των χρεών.