12 κρίσιμες προθεσμίες εισάγει το νέο κληρονομικό δίκαιο για τις περιουσίες

 

Δώδεκα κρίσιμες προθεσμίες εισάγει το νέο κληρονομικό δίκαιο, μια εμβληματική μεταρρύθμιση που αλλάζει για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες βασικούς κανόνες γύρω από τη διαδοχή. Το νομοσχέδιο παραδίδεται στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης την επόμενη εβδομάδα, έπειτα από το έργο της Ομάδας Εργασίας, και στοχεύει να διασφαλίσει τους κληρονόμους και να υπηρετήσει την τελευταία βούληση του διαθέτη. Στο πλαίσιο της παρουσίασης των κομβικών διατάξεων, αναδεικνύονται οι ημερομηνίες-«κλειδιά» που αν δεν τηρηθούν μπορούν να ανατρέψουν ισορροπίες και δικαιώματα.

Πρώτα, θεσπίζεται χωρίς υπαίτια καθυστέρηση η εμφάνιση και δημοσίευση της ιδιόγραφης διαθήκης στον συμβολαιογράφο μόλις γίνει γνωστός ο θάνατος του διαθέτη. Αν, ωστόσο, μια ιδιόγραφη διαθήκη εμφανιστεί για δημοσίευση μετά την πάροδο διετίας από τον θάνατο, απαιτείται γραφολογική πραγματογνωμοσύνη ώστε να διαπιστωθεί η γνησιότητά της και να κηρυχθεί κυρία.

Ιδιαίτερη πρόβλεψη υπάρχει για ιδιόγραφες διαθήκες που συντάσσονται σε νοσοκομεία, κλινικές, μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων ή άλλα θεραπευτήρια: κατά το μέρος που αφήνουν περιουσία σε πρόσωπα ή νομικά πρόσωπα του ίδιου φορέα περίθαλψης (διοίκηση, εργαζομένους κ.λπ.), είναι άκυρες όταν καταρτίζονται κατά τη διάρκεια της νοσηλείας ή εντός τριών μηνών από τη διακοπή της, εκτός αν πρόκειται για πρόσωπα που θα καλούνταν στην εξ αδιαθέτου διαδοχή.

Ρύθμιση εισάγεται και για τα ζευγάρια σε ελεύθερη ένωση: όταν δεν υπάρχει σύζυγος ή σύμφωνο συμβίωσης, το «εξαίρετο» περιέρχεται στο πρόσωπο που συζούσε μόνιμα με τον κληρονομούμενο για τουλάχιστον τρεις μήνες πριν τον θάνατο ή χωρίς χρονικό περιορισμό αν έχουν αποκτήσει κοινά τέκνα.

Κατοχυρώνεται, επίσης, κληροδοσία εκ του νόμου υπέρ του προσώπου που φρόντιζε ουσιωδώς και χωρίς αντάλλαγμα τον κληρονομούμενο για τουλάχιστον έξι μήνες στα τελευταία τρία έτη της ζωής του. Έτσι, αναγνωρίζεται με σαφήνεια η συμβολή φροντιστών που συχνά έμενε νομικά «αόρατη».

Στο πεδίο της νόμιμης μοίρας, η χρηματική αξίωση των μεριδιούχων (κατιόντων, γονέων, επιζώντος συζύγου) παραγράφεται σε δύο έτη, υπολογιζόμενα από το τέλος του έτους κατά το οποίο έμαθαν την ύπαρξη της αξίωσης· σε κάθε περίπτωση τίθεται ανώτατο όριο εικοσαετίας από τον θάνατο του κληρονομούμενου.

Ορίζεται αυστηρά η αποποίηση: τέσσερις μήνες από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή και τον λόγο της, ή ένα έτος αν ο κληρονομούμενος είχε τελευταία κατοικία στο εξωτερικό ή ο κληρονόμος διέμενε στο εξωτερικό. Όταν η κλήση προκύπτει λόγω έκπτωσης ή αποποίησης προηγούμενου κληρονόμου, η προθεσμία μετρά από την έγγραφη ειδοποίηση οποιουδήποτε δανειστή της κληρονομίας, εκτός αν ο καλούμενος έχει ήδη αποποιηθεί. Πρόσωπα ανίκανα ή με περιορισμένη ικανότητα αποκτούν δικαίωμα αποποίησης μέσα σε ένα έτος αφότου γίνουν απεριορίστως ικανά.

Στην εκκαθάριση της κληρονομίας, το δικαστήριο διορίζει εκκαθαριστή δικηγόρο από ειδικό κατάλογο. Δεν μπορεί να διοριστεί ο ίδιος ο κληρονόμος, ο/η σύζυγος ή συγγενείς έως τον 4ο βαθμό. Ο διορισμός καταχωρίζεται σε δημόσιο βιβλίο και ο εκκαθαριστής οφείλει να αποδεχθεί εντός δέκα ημερών, αλλιώς θεωρείται ότι αποποιήθηκε.

Για την αναγγελία απαιτήσεων, οι δανειστές της κληρονομίας έχουν έξι μήνες από την τελευταία δημοσίευση για να δηλώσουν και να τεκμηριώσουν τις αξιώσεις τους, με αναγγελία που υπογράφεται από δικηγόρο. Κατόπιν, ο εκκαθαριστής έχει τέσσερις μήνες για να ολοκληρώσει την απογραφή και να συντάξει έκθεση, με δυνατότητα παράτασης για σπουδαίο λόγο.

Το πέρας της εκκαθάρισης δηλώνεται μέσα σε έναν μήνα από την πληρωμή των αναγγελθέντων δανειστών. Αν απομένει περιουσία, αποδίδεται στους κληρονόμους σύμφωνα με τις μερίδες τους. Ο εκκαθαριστής έχει δικαίωμα επίσχεσης μέχρι εξόφλησης αμοιβής και δαπανών, ενώ κληρονόμοι και δανειστές που είχαν αναγγελθεί μπορούν να ζητήσουν λογοδοσία μέσα σε έξι μήνες από την ολοκλήρωση.

Για το δικαίωμα από κληροδοσία, η αξίωση του κληροδόχου παραγράφεται σε δύο έτη, με αφετηρία το τέλος του έτους που πληροφορήθηκε την ύπαρξή της, και ανώτατο όριο πενταετίας από τη δημοσίευση της διαθήκης. Τέλος, οι «έκτακτες» διαθήκες (λόγω αποκλεισμού, επιδημίας, θαλάσσιου ταξιδιού ή πολέμου) καθίστανται ανίσχυρες τρεις μήνες μετά τη σύνταξή τους, εφόσον ο διαθέτης είναι ακόμη εν ζωή.

Το νέο πλαίσιο φιλοδοξεί να αποτρέψει τον κατακερματισμό περιουσιών, να προστατεύσει τους καλόπιστους κληρονόμους από άγνωστα χρέη και να διασφαλίσει την ομαλή λειτουργία επιχειρήσεων μέσω των κληρονομικών συμβάσεων που εισάγονται για πρώτη φορά. Με συγκεκριμένα «ρολόγια» για κάθε κρίσιμο βήμα, επιχειρεί να βάλει τέλος σε ασάφειες που επί χρόνια ταλαιπωρούσαν οικογένειες και αγορές.

πηγή: in.gr