Προς επιτάχυνση του «αργού οικονομικού θανάτου»

Ο πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου γίνεται δεκτός με εγκωμιαστικά σχόλια απ’ όλους τους ηγέτες της Ε.Ε. και τα διεθνή ΜΜΕ. Αντιμετωπίζεται ως ένας ηγέτης που έχει όραμα και ευρύτερη αντίληψη των μεγάλων θεμάτων που απασχολούν τον σύγχρονο κόσμο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δημιουργία, σε χρόνο-ρεκόρ, του λεγόμενου μηχανισμού που εξασφαλίζει στην Ελλάδα πιστώσεις ύψους 110 δισ. ευρώ στη διάρκεια της επόμενης τριετίας είναι ένα... διπλωματικό επίτευγμα του Γιώργου Παπανδρέου.
Η αμφισβήτηση
Εντελώς διαφορετική είναι η εικόνα του κ. Παπανδρέου στο εσωτερικό της Ελλάδας. Εξακολουθεί να έχει εξαιρετικά υψηλή δημοτικότητα, έχει αρχίσει όμως η συστηματική αμφισβήτηση των επιλογών και της μεθοδολογίας του.
Οι τρεις βουλευτές του ΠΑΣΟΚ που αρνήθηκαν να υπερψηφίσουν τη μετατροπή του πολυσυζητημένου μνημονίου σε νόμο του κράτους και διαγράφηκαν με συνοπτικές διαδικασίες μπορεί να αναδειχθούν σε εκφραστές της δυσαρέσκειας της κοινωνικής και εκλογικής βάσης του ΠΑΣΟΚ με τις επιλογές της ηγεσίας.
Ο πρωθυπουργός βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με τα δύο κόμματα της Αριστεράς, τη ΝΔ, αλλά και ένα σημαντικό τμήμα των στελεχών και του κόσμου του ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι δύσκολο να προβλέψουμε ότι η αμφισβήτηση του κ. Παπανδρέου θα κλιμακωθεί μαζί με την εφαρμογή των σκληρών έως ισοπεδωτικών μέτρων του μνημονίου. Στο μνημόνιο περιγράφονται, με κάθε λεπτομέρεια, τα μέτρα που θα πρέπει να παίρνει κάθε τρίμηνο και για τα επόμενα χρόνια η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.
Τα μέτρα κινούνται σε διαμετρικά αντίθετη κατεύθυνση από τις προεκλογικές δεσμεύσεις του κ. Παπανδρέου και την πολιτική, κοινωνική παράδοση του ΠΑΣΟΚ. Ένα κόμμα που μεσουράνησε επιδοτώντας πλουσιοπάροχα το κράτος πρόνοιας και δίνοντας οικονομικές και κοινωνικές ευκαιρίες στους λεγόμενους μη προνομιούχους μετατρέπεται σε χρόνο-ρεκόρ σε «ταμία» των πιστωτών του ελληνικού Δημοσίου και σε εκτελεστή της πολιτικής που διαμορφώνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μέχρι το φθινόπωρο θα έχει γενικευτεί η λαϊκή διαμαρτυρία για την κυβερνητική πολιτική και στις αρχές του 2011 η ελληνική κοινωνία θα συγκρουστεί μετωπικά με το σύστημα εξουσίας. Μια απλή ανάγνωση των μέτρων που περιλαμβάνονται στο μνημόνιο και του χρονοδιαγράμματος εφαρμογής τους διευκολύνει τον προσδιορισμό των πολιτικών εξελίξεων.
Το πολιτικό κόστος
Ο πρωθυπουργός κ. Παπανδρέου δηλώνει έτοιμος να αναλάβει το πολιτικό κόστος της εφαρμογής των μέτρων σωτηρίας της ελληνικής οικονομίας και υπογράμμισε, μιλώντας στη Βουλή, πως προτιμά να θυσιάσει μια δεύτερη τετραετία παρά να αφήσει την εθνική οικονομία απροστάτευτη. Η επιχειρηματολογία του κ. Παπανδρέου έχει δύο αδύνατα σημεία. Δίνει σε αυτή τη φάση μαθήματα υπευθυνότητας στους πολιτικούς αντιπάλους του έχοντας ακολουθήσει μία αρκετά ανεύθυνη πολιτική διαδρομή. Συμμετείχε στα συστήματα εξουσίας που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του οικονομικού και δημοσιονομικού αδιεξόδου.
Η θεωρία σύμφωνα με την οποία «για όλα φταίει ο Καραμανλής» γοητεύει ακόμα τους περισσότερους πολίτες, δεν εξηγεί όμως μία εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση. Σε κάθε προσπάθεια του κ. Καραμανλή να πάρει κάποια στοιχειώδη μέτρα προστασίας της ελληνικής οικονομίας από τις συνέπειες της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, ο κ. Παπανδρέου απαντούσε με ένα καθολικό «όχι» και ένα μπαράζ παροχολογίας. Διεκδίκησε και πήρε την εξουσία διαβεβαιώνοντας τους πάντες ότι «υπάρχουν λεφτά» και αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις για την ικανοποίηση των περισσότερων αιτημάτων των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Η κυβέρνηση Παπανδρέου δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει το ξεκίνημα της νέας τετραετίας για να βάλει κάποια τάξη. Αντίθετα, έχασε πολύτιμο χρόνο αναζητώντας τη σωστή οικονομική πολιτική, επιλέγοντας τα στελέχη για τον κρατικό μηχανισμό και προβάλλοντας, σε διεθνές επίπεδο, θεωρίες χρεοκοπίας, ναυαγίου, ανυποληψίας της Ελλάδας, με τεράστιο κόστος σε ό,τι αφορά τη διεθνή αξιοπιστία της χώρας και τη διαχείριση του δημόσιου χρέους.
Ο κ. Παπανδρέου επικαλείται σήμερα τη συνέπεια που δεν επέδειξε κατά την κρίσιμη περίοδο της διεκδίκησης της εξουσίας και στο ξεκίνημα της πρωθυπουργικής του θητείας. Η συμφωνία για τη δημιουργία του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας ανέβασε τη δημοτικότητά του και περιόρισε την αποτελεσματικότητα των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Τώρα όμως που γίνεται γνωστό το περιεχόμενο του μνημονίου και τα δρακόντεια μέτρα αρχίζουν σιγά σιγά να περνάνε στην καθημερινότητα των εργαζομένων και των νοικοκυριών, ο κ. Παπανδρέου κινδυνεύει να βρεθεί σε εξαιρετικά δύσκολη πολιτική θέση. Άλλα έλεγε και άλλα κάνει, ενώ ο διπλωματικός του θρίαμβος στηρίζεται σε μέτρα που θα ρίξουν κατά 20%-25% το πραγματικό εισόδημα των Ελλήνων.
Η νέα Αργεντινή
Δύο είναι οι βασικοί λόγοι που αυξάνουν τις πιθανότητες πραγματοποίησης του σεναρίου πολιτικής απαξίωσης του κ. Παπανδρέου. Η διάρκεια των μέτρων που περιγράφονται στο πολυσυζητημένο μνημόνιο ξεπερνάει κατά πολύ τη διάρκεια του εκλογικού κύκλου. Μέχρι τα τέλη του 2014 είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθήσουμε ένα πρόγραμμα δρακόντειας λιτότητας που δεν θα λύσει κανένα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Δεν υπάρχει κυβερνητική παράταξη που μπορεί να αντέξει μια τόσο μεγάλη περίοδο φθοράς, ούτε φυσικά κοινωνία πρόθυμη να δεχτεί την τιμωρία της σε βάθος χρόνου. Είναι φανερό ότι το μνημόνιο επιβλήθηκε στην ελληνική πλευρά χωρίς ουσιαστική διαπραγμάτευση. Στην αντίθετη περίπτωση, η κυβέρνηση Παπανδρέου θα είχε φροντίσει να προστατέψει, ως ένα βαθμό, την πολιτική προοπτική της.
Το χειρότερο είναι ότι η πολιτική που καλούμαστε να εφαρμόσουμε ίσως επιταχύνει την πορεία μας προς τη χρεοκοπία. Οι αναλυτές των διεθνών οίκων αξιολόγησης προειδοποιούσαν πριν από λίγους μήνες ότι η Ελλάδα κινδύνευε με τον λεγόμενο αργό οικονομικό θάνατο. Θα εξυπηρετούσαμε το δημόσιο χρέος για μερικά χρόνια και στη συνέχεια θα διαπιστώναμε την αδυναμία μας να καταβάλλουμε σε ετήσια βάση το 7%-8% του ΑΕΠ μόνο για τόκους. Η μετατροπή του δημόσιου χρέους σε μια μαύρη τρύπα που καταβροχθίζει όλους τους οικονομικούς μας πόρους οδηγεί αναπόφευκτα στη στάση πληρωμών.