Πληρώνουμε για να σώσουμε το γερμανικό τραπεζικό σύστημα

Όλοι, αν και για διαφορετικούς λόγους, κατηγορούν την Ευρώπη. Υπάρχει μια ισχυρή φυγόκεντρη τάση αυτή τη στιγμή! Τα λόγια του Όλι Ρεν (όσο και αν αφήνουν ασχολίαστες τις αιτίες που αφορούν αποκλειστικά και μόνο την λιτότητα) δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία για τη σύγκρουση που μαίνεται στο εσωτερικό της ΕΕ και την πρωτοφανή κρίση νομιμοποίησής της στη συνείδηση των λαών της γηραιάς ηπείρου.
Η διαμάχη, που αναμένεται να κορυφωθεί την επόμενη εβδομάδα με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής την Πέμπτη και Παρασκευή 16 και 17 Δεκέμβρη στις Βρυξέλλες, πήρε απρόσμενη διάσταση από την Δευτέρα κιόλας με αφορμή ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς. Συγγραφείς του ήταν ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, πρωθυπουργός και υπουργός Οικονομικών του Λουξεμβούργου και επίσης επικεφαλής των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης (Γιούρογκρουπ) και ακόμη ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Ιταλίας, Τζιούλιο Τρεμόντι. Με το άρθρο τους έθεταν και επίσημα προς τη Γερμανία ένα αίτημα που έχει διατυπωθεί εδώ και μήνες αν όχι χρόνια: Την έκδοση, ειδικότερα, ενός ευρω-ομολόγου από μια Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Χρέους που θα ιδρυθεί για να διαδεχθεί τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο οποίος δημιουργήθηκε τον περασμένο Μάιο. Η πρόταση έκδοσης ευρω-ομολόγου αναμφισβήτητα θα λειτουργούσε εκτονωτικά απέναντι στις κερδοσκοπικές πιέσεις που δέχονται οι υπερχρεωμένες χώρες της ευρωζώνης, οδηγώντας στα ύψη τα επιτόκια δανεισμού τους και θα ενίσχυε τις κεντρομόλες δυνάμεις ακυρώνοντας ή και αναστρέφοντας τον ντε φάκτο διαχωρισμό της ευρωζώνης σε δύο κομμάτια, όπως έχει συντελεσθεί το τελευταίο έτος.
Στο πρώτο κομμάτι ανήκουν τα «3 Α» αν και όχι όλα. Οι χώρες δηλαδή που απολαμβάνουν τους υψηλότερους βαθμούς αξιολόγησης της πιστοληπτικής τους ικανότητας, από τους αμερικανικούς οίκους αξιολόγησης, και είναι: με επικεφαλής την Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Φινλανδία και το Λουξεμβούργο. Στην ίδια κατηγορία, της ανώτατης αξιολόγησης, εντάσσεται και η Γαλλία. Παρόλα αυτά η θέση της στην πρώτη ταχύτητα όλο και συχνότερα αμφισβητείται από το Βερολίνο, παρά τις άοκνες προσπάθειες του Σαρκοζύ να διατηρήσει ζωντανό τον γαλλο-γερμανικό άξονα, υποστηρίζοντας για παράδειγμα – και παρέχοντας νομιμοποίηση με αυτό τον τρόπο – ακόμη και τις πιο επιθετικές και διχαστικές γερμανικές προτάσεις, όπως την ελεγχόμενη χρεοκοπία. Τελευταίο κρούσμα και πλήρως δηλωτικό της υποταγής του στο Βερολίνο ήταν η δημόσια αποκήρυξη από το Παρίσι της πρότασης έκδοσης ευρω-ομολόγου. Ο Σαρκοζύ επανέλαβε αυτή τη θέση από τη γερμανική πόλη Φράιμπουργκ την Παρασκευή, παρουσία της γερμανίδας καγκελαρίου, όπου έγινε επίσης γνωστό ότι στην κρίσιμη σύνοδο κορυφής της επόμενη εβδομάδας Βερολίνο και Παρίσι θα εμφανιστούν με κοινές θέσεις. Καλύτερα, ότι το Παρίσι προκειμένου να παραμείνει στην πρώτη ταχύτητα θα δώσει γη και ύδωρ στο Βερολίνο, που νιώθει πια να μην έχει την ανάγκη του γαλλογερμανικού άξονα, στο πλαίσιο του οποίου με τα κονδύλια του αγόραζε πολιτική νομιμοποίηση και λήθη για τα ναζιστικά εγκλήματα.
Στην άλλη, τη δεύτερη ταχύτητα ανήκουν πρώτα και κύρια όλες οι υπερχρεωμένες χώρες: Αρχικά η Ελλάδα. Μετά η Ιρλανδία, που είναι η δεύτερη χώρα η οποία εντάχθηκε στο σφαγείο του «μηχανισμού διάσωσης» δανειζόμενη 85 δισ. ευρώ για να σωθούν οι ξένοι πιστωτές της, που είναι το ζητούμενο όλων αυτών των παρεμβάσεων. Προς επίρρωση η ακόλουθη «ομολογία» από τους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς της Τετάρτης: «Στο τέλος του 2009 οι κοινές απαιτήσεις των γαλλικών και γερμανικών τραπεζών από τα 4 πιο ευπρόσβλητα μέλη της ευρωζώνης ήταν αντίστοιχα 15% και 16% του ΑΕΠ τους. Για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, ως ομάδα, στο 14% του ΑΕΠ τους… Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι Ιρλανδοί “πείστηκαν” να διασώσουν τους κύριους πιστωτές των τραπεζών τους σε βάρος των φορολογουμένων τους», καταλήγει η εφημερίδα υποδεικνύοντας για χάρη τίνων μειώθηκαν κατά 4% οι συντάξεις, κατά 10 ευρώ την εβδομάδα τα επιδόματα παιδιών και κατά 1 ευρώ το ελάχιστο ωρομίσθιο. Κάνοντας μια παρένθεση αξίζει να αναφέρουμε πως, σύμφωνα με ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, από τον Οκτώβρη του 2008 μέχρι τώρα οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν απορροφήσει από τα κράτη 4,589 τρισ. ευρώ, το 76% από τα οποία είχε την μορφή εγγυήσεων. Επίσης, με βάση ανακοινώσεις της προηγούμενης εβδομάδας, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από τον Μάιο οπότε κορυφώθηκε η κρίση έχει αγοράσει ομόλογα ύψους 69 δισ. ευρώ από τις υπερχρεωμένες χώρες. Στην ίδια δεύτερη ταχύτητα εντός της ευρωζώνης περιλαμβάνεται επίσης η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιταλία και όχι μόνο. Σε μια επικίνδυνη υποτροπή της κρίσης δανεισμού η δεύτερη ταχύτητα της ΕΕ διευρύνεται ολοένα και περισσότερο περιλαμβάνοντας επιπλέον χώρες. Τελευταίο κρούσμα, για παράδειγμα, το Βέλγιο, λόγω όχι μόνο του υψηλού του δημόσιου χρέους αλλά και της χρόνιας πολιτικής κρίσης.
Η έκδοση του ευρω-ομολόγου κατά τους υποστηρικτές της πρότασης θα απέτρεπε την μετάδοση της κρίσης δημιουργώντας ένα τείχος προστασίας των οικονομιών της ευρωζώνης. Η αντίδραση της Γερμανίας παρότι μπορούσε να προβλεφθεί οδήγησε σε νέα ύψη την διαμάχη στο εσωτερικό της ευρωζώνης. Συγκεκριμένα, το Βερολίνο απέρριψε την πρόταση υποστηρίζοντας τυπικά ότι για κάτι τέτοιο απαιτείται αλλαγή των συνθηκών. Επί της ουσίας υποστήριξε ότι από τη στιγμή που η έκδοση ευρω-ομολόγου θα οδηγούσε σε ένα ενιαίο επιτόκιο δανεισμού για τις χώρες της ευρωζώνης, στο μέσο του χαμηλότατου γερμανικού και των πολύ υψηλών επιτοκίων των υπερχρεωμένων χωρών, αυτόματα θα σήμαινε επιπλέον βάρη για τους γερμανούς φορολογούμενους που θα έβλεπαν το κόστος δανεισμού τους να αυξάνεται. «Χρειαζόμαστε κίνητρα και κυρώσεις», υποστήριξε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, στην ίδια εφημερίδα παίρνοντας θέση απέναντι στην πρόταση έκδοσης ευρω-ομολόγου. Τα κίνητρα προφανώς αφορούν τα χαμηλά επιτόκια δανεισμού και οι κυρώσεις τα τοκογλυφικά επιτόκια που πληρώνουν οι υπερχρεωμένες χώρες τα οποία μάλιστα καταρρίπτουν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, κινούμενα στα υψηλότερα επίπεδα από την ένταξή τους στην ευρωζώνη. Η απάθεια της Γερμανίας οδήγησε τον Γιούνκερ σε μια εντελώς ασυνήθιστη αντίδραση, καθώς την κατηγόρησε μια μέρα μετά, σε γερμανική μάλιστα εφημερίδα, ότι απέρριψε την πρότασή τους πριν καν την μελετήσει, ενώ επέκρινε την Γερμανία ότι χειρίζεται τις ευρωπαϊκές υποθέσεις με «λίγο απλοϊκό» και «μη-ευρωπαϊκό τρόπο».

Το επεισόδιο μεταξύ Γιούνκερ και Βερολίνου έχει ιδιαίτερη σημασία στον βαθμό που ο πρόεδρος του Γιούρογκρουπ έχει μέχρι στιγμής υπηρετήσει τα γερμανικά συμφέροντα με τον πιστό τρόπο. «Το στοιχείο της έκπληξης από τη λογομαχία με τον Γιούνκερ προέρχεται απ’ το ότι θεωρούταν παραδοσιακά στενός σύμμαχος της Γερμανίας», ανέφερε την Πέμπτη η βρετανική εφημερίδα από τις στήλες της οποίας ξεκίνησε η αντιπαράθεση και η οποία συνεχίστηκε στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης την Δευτέρα και την Τρίτη, όπου η απάντηση της Γερμανίας προσέλαβε και πιο επίσημο χαρακτήρα. Εκεί το Βερολίνο απέρριψε και επίσημα τις δύο προτάσεις που διατυπώθηκαν για να δοθεί μια άμεση λύση στην κρίση χρέους: η έκδοση ευρω-ομολόγου και η αύξηση του ποσού των 440 δισ. ευρώ με το οποίο προικοδοτήθηκε ο «μηχανισμός διάσωσης», πρόταση που έρχεται να προλάβει τα χειρότερα: ένα ντόμινο πτωχεύσεων για το οποίο σήμερα δεν υπάρχουν τα αναγκαία μέσα για να το σταματήσουν. Εντελώς χαρακτηριστική είναι για παράδειγμα η περίπτωση της Ισπανίας, καθώς το δημόσιο χρέος της μπορεί να κινείται στο φαινομενικά ακίνδυνο ποσοστό του 53,2% του ΑΕΠ (χαμηλότερο ακόμη και από το αντίστοιχο γερμανικό που φθάνει το 73,4%) ωστόσο το 2009 αντιστοιχούσε σε 561 δισ. ευρώ. Το δε ιταλικό δημόσιο χρέος (που είναι υψηλό και ως ποσοστό φθάνοντας το 116%) είναι υπερτριπλάσιο του ισπανικού και ανερχόταν σε 1,764 τρισ.! Πρόκειται για ποσά τα οποία προκαλούν ζάλη. Μπροστά τους μάλιστα η «ελληνική κρίση» (με ένα δημόσιο χρέος που το 2009, βάση της τελευταίας επικαιροποίησης της Γιούροστατ στις 15 Νοέμβρη, έφθανε «μόνο» τα 298 δισ.) μοιάζει με πταίσμα…