Η ανεργία μειώνεται, αλλά οι εργάτες λείπουν: Το παράδοξο της αγοράς εργασίας

 

Παρά τη συνεχή υποχώρηση της ανεργίας στο χαμηλότερο επίπεδο από το 2009, η ελληνική οικονομία του 2025 αντιμετωπίζει ένα έντονο και διευρυνόμενο πρόβλημα: την έλλειψη εργατικού δυναμικού σε κρίσιμους κλάδους που στηρίζουν την ανάπτυξη και τα δημόσια έσοδα. Στα νησιά του Αιγαίου πολλά ξενοδοχεία άνοιξαν με λιγότερο προσωπικό από όσο απαιτούνταν, στην Αττική οι εργολάβοι ανεβάζουν τα ημερομίσθια χωρίς να βρίσκουν εργάτες, ενώ στις αγροτικές περιοχές οι παραγωγοί περιμένουν εργατικά χέρια που δεν φτάνουν ποτέ.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει ότι, παρά την αποκλιμάκωση των κενών θέσεων σε ορισμένους τομείς, η αγορά εργασίας παραμένει «σφιχτή», ιδιαίτερα στον τουρισμό και την οικοδομή. Ο ΟΟΣΑ προσθέτει πως στο δεύτερο τρίμηνο του 2025 το κόστος εργασίας στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 8,7% σε ετήσια βάση, κάτι που αποδίδεται τόσο στις αυξήσεις μισθών όσο και στη δυσκολία κάλυψης θέσεων. Στην ίδια εικόνα, η Τράπεζα της Ελλάδος καταγράφει ότι οι «εμφανιζόμενες ελλείψεις» αποτελούν πλέον έναν από τους βασικούς περιοριστικούς παράγοντες της οικονομίας.

Ο τουρισμός αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Για τη σεζόν του 2025 εκτιμήσεις κάνουν λόγο για 80.000 κενές θέσεις σε ξενοδοχεία και εστίαση. Οι ανάγκες αφορούν ειδικότητες όπως μάγειρες, σερβιτόρους, καμαριέρες, τεχνικούς υποστήριξης και ναυαγοσώστες. Πολλές επιχειρήσεις αναζήτησαν προσωπικό από το εξωτερικό, άλλες βελτίωσαν παροχές διαμονής και σίτισης, ενώ αρκετές λειτούργησαν με μειωμένο προσωπικό. Τα πραγματικά κενά, σύμφωνα με την ίδια εικόνα, ενδέχεται να είναι μεγαλύτερα, επηρεάζοντας την ποιότητα των υπηρεσιών και την αξία της τουριστικής εμπειρίας. Κάθε κενή θέση δεν σημαίνει μόνο απώλεια παραγωγής, αλλά και απώλεια φορολογητέου εισοδήματος και ασφαλιστικών εισφορών.

Αντίστοιχες πιέσεις καταγράφονται και στις κατασκευές. Έρευνες δείχνουν αύξηση της απασχόλησης στον κλάδο άνω του 5% στο πρώτο τρίμηνο του 2025, όμως οι ελλείψεις εργατών παραμένουν σημαντικές. Σε αρκετές περιπτώσεις, ειδικά σε έργα σε τουριστικές περιοχές, τα ημερομίσθια ανειδίκευτων εργατών έχουν φτάσει σε επίπεδα που έως πριν λίγα χρόνια αντιστοιχούσαν σε έμπειρους τεχνίτες. Με δεδομένο ότι η κατασκευαστική δραστηριότητα αποτελεί βασικό πυλώνα ανάπτυξης, οι ελλείψεις δεν περιορίζουν μόνο το ΑΕΠ, αλλά και τα φορολογικά έσοδα από εισόδημα, ΦΠΑ και ασφαλιστικές εισφορές.

Στην αγροτική οικονομία και τη μεταποίηση, το πρόβλημα εμφανίζεται ακόμη βαθύτερο. Μελέτες για τη μετανάστευση εργατών αναφέρουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται περίπου 360.000 ξένους εργαζόμενους για να καλύψει θέσεις σε γεωργία, τουρισμό και κατασκευές, όμως έχει εξασφαλίσει περίπου το ένα τέταρτο. Αυτό μεταφράζεται σε πίεση για την ολοκλήρωση συγκομιδών, σε δυσκολία συγκράτησης των τιμών τροφίμων και σε κίνδυνο αποσταθεροποίησης κρίσιμων τμημάτων της παραγωγικής αλυσίδας.

Η εικόνα, όπως περιγράφεται, δεν περιορίζεται στα παραδοσιακά επαγγέλματα. Η ζήτηση για ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες αυξάνεται ταχύτερα από την προσφορά, ενώ οι ελλείψεις σε ειδικότητες τεχνολογίας, ενεργειακής αναβάθμισης και διαχείρισης δεδομένων χαρακτηρίζονται ως δομικό πρόβλημα. Η Ελλάδα τοποθετείται ανάμεσα στις χώρες που πρέπει να επενδύσουν περισσότερο στην επανακατάρτιση, ώστε η περιορισμένη προσφορά να μην εξελιχθεί σε φρένο για τις επενδύσεις των επόμενων ετών.

Όσο η ανάπτυξη «συγκρούεται» με την έλλειψη ανθρώπων, τόσο γίνεται πιο ορατό ότι το ζήτημα δεν είναι μόνο αναπτυξιακό αλλά και φορολογικό. Η φορολογητέα βάση της εργασίας διευρύνεται όταν δημιουργούνται νέες θέσεις, οι εργαζόμενοι αμείβονται καλύτερα και η απασχόληση είναι δηλωμένη. Σε κλάδους με χιλιάδες κενές θέσεις, όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές, το Δημόσιο χάνει έσοδα από μισθούς και εισφορές, ενώ σε τομείς με υποδηλωμένη ή περιστασιακή εργασία, όπως η αγροτική γη, το έλλειμμα εμφανίζεται διπλό, με χαμηλότερη παραγωγικότητα και χαμηλότερα φορολογικά έσοδα.

Η Τράπεζα της Ελλάδος, σύμφωνα με τις αναλύσεις που επικαλείται το δημοσίευμα, σημειώνει ότι η καλή πορεία των φορολογικών εσόδων το 2024–2025 στηρίχθηκε σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της απασχόλησης και στη βελτίωση των εισοδημάτων. Αν ο αριθμός των εργαζομένων σταθεροποιηθεί χαμηλότερα από τις ανάγκες της οικονομίας, τα σενάρια αυτά γίνονται πιο εύθραυστα.

Στο πλαίσιο των αντιδράσεων, αναφέρονται συμφωνίες με τρίτες χώρες για εποχική ή εξειδικευμένη εργασία και καμπάνιες επαναπατρισμού Ελλήνων του εξωτερικού, με κίνητρο τη μείωση του φόρου εισοδήματος κατά 50% για επτά έτη. Η εικόνα της αγοράς εργασίας το 2025 παρουσιάζεται ως σύνθετη, με μείωση της ανεργίας και αύξηση μισθών, αλλά και με μια οικονομία που δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς επαρκές ανθρώπινο δυναμικό. Σύμφωνα με την ίδια προσέγγιση, η επόμενη διετία θα δείξει αν η Ελλάδα θα καταφέρει να διευρύνει το εργατικό της δυναμικό, μέσω προσέλκυσης ή κατάρτισης, ώστε οι κλάδοι που σήμερα αντιμετωπίζουν ελλείψεις να στηρίξουν την ανάπτυξη.

πηγή: ot.gr