Ή θα τα ξοδεύεις ή θα τα καταθέτεις!

Το δρόμο για πλήρη κατάργηση των φοροαπαλλαγών, την έναρξη του ηλεκτρονικού πόθεν έσχες και τη γενικευμένη χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος ανοίγει τώρα η κυβέρνηση. Το ζήτημα ξεκίνησε με την αύξηση του ποσοστού των ζητούμενων αποδείξεων, που μέσα σε 24 ώρες προκάλεσε αλαλούμ, για να καταλήξει σε δύο καταρχήν δεδομένα:
1) Εισόδημα αποκτηθέν το 2011, ήτοι δήλωση φορολογίας εισοδήματος άνοιξη 2012. Απαιτείται η προσκόμιση του 25% του εισοδήματος σε αποδείξεις και για ποσόν του εισοδήματος μέχρι 60.000 ευρώ. Δηλαδή πρέπει να προσκομιστούν μέχρι 15.000 ευρώ αποδείξεις. Αν ο φορολογούμενος δεν προσκομίσει τις απαιτούμενες αποδείξεις πληρώνει ποινή φόρου 10%.
Για παράδειγμα, ο έχων εισόδημα 50.000 ευρώ πρέπει να προσκομίσει αποδείξεις 12.500 ευρώ. Αν συνυποβάλει μόνο 10.000 ευρώ τότε θα πληρώσει ποινή φόρου 250 ευρώ. Οι αποδείξεις αποσυνδέθηκαν από το αφορολόγητο και είναι άμεσα συνδεδεμένες με το εισόδημα (όπως προβλέπει το Μεσοπρόθεσμο).
Το αφορολόγητο από φέτος, αναδρομικά από 1ης Ιανουαρίου, μειώνεται στα 5.000 ευρώ. Από την 1η Ιανουαρίου έχει περιοριστεί και το ποσοστό των εκπιπτόμενων δαπανών (ιατρικά, ενοίκια, ιδιαίτερα, φροντιστήρια, τόκοι κ.λπ.) στο 10% για όσους έχουν εισόδημα άνω των 40.000 ευρώ, ενώ ετοιμάζεται και νέα μεγάλη περικοπή των φοροαπαλλαγών που επίσης θα ισχύσει αναδρομικά από 1.1.2011.
2) Εισόδημα αποκτηθέν το 2012, ήτοι δήλωση φορολογίας εισοδήματος άνοιξη 2013. Καταρχήν θα απαιτούνται περισσότερες αποδείξεις και ανάλογα με το εισόδημα του φορολογούμενου. Οι αποδείξεις θα είναι πάνω από το 25% και μέχρι το 50% του εισοδήματος, διευκρίνιζαν στελέχη του υπουργείου Οικονομικών. Στις αποδείξεις θα συμπεριληφθούν εκτός των γενικών αγορών από σούπερ μάρκετ, καταστήματα ενδυμάτων κ.λπ. και οι δαπάνες για ιατρικά, ενοίκιο, ηλεκτρική ενέργεια, φυσικό αέριο, δίδακτρα, κινητή τηλεφωνία, οικιακές υπηρεσίες, νομικές υπηρεσίες, ταξίδια κ.λπ. Δηλαδή, κάθε είδους δαπάνη που μπορεί να έχει πραγματοποιήσει μια οικογένεια ή ένας φορολογούμενος μέσα στο έτος.
Παράλληλα, έρχεται και το ηλεκτρονικό πόθεν έσχες και η γενικευμένη χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος, καθώς εκτός των κάθε είδους δαπανών, ο φορολογούμενος πρέπει να γνωστοποιήσει στην εφορία τι έκανε τα υπόλοιπα χρήματα που του απέμειναν από το καθαρό εισόδημα (σ.σ. αυτό που απομένει μετά την αφαίρεση των ασφαλιστικών εισφορών και του φόρου εισοδήματος). Δηλαδή, θα δηλώνει τις καταθέσεις, τις επενδύσεις σε έντοκα, ομόλογα, ακίνητα, χρυσό κ.λ.π.
Η άποψη που υπερισχύει είναι «το σύνολο του εισοδήματος που καταναλώνεται να τεκμηριώνεται με παραστατικά που θα καταχωρίζονται ηλεκτρονικά με ευθύνη του εκδότη ή του αποδέκτη τους» σύμφωνα με τη δήλωση του υπουργού Οικονομικών Ευάγγελου Βενιζέλου, ο οποίος τονίζει ότι: «Η γενικευμένη χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος θα αποκαταστήσει την πιο άγρια αδικία που υπάρχει στη χώρα σε βάρος μισθωτών και συνταξιούχων με χαμηλά εισοδήματα».
Τα νέα δεδομένα, αν κι εφόσον δεν αλλάξουν πάλι, οδηγούν στα εξής συμπεράσματα:
α) Ο συνυπολογισμός στις αποδείξεις και των δαπανών, που σήμερα εκπίπτουν από το φόρο, ανοίγει το δρόμο για την πλήρη κατάργησή τους. Οι εκπιπτόμενες δαπάνες από τόκους στεγαστικών δανείων, ενοίκια, δίδακτρα, φυσικό αέριο, ιατρικές και νομικές υπηρεσίες κ.λπ. αναμένεται να καταργηθούν στο σύνολό τους για τη μεγάλη πλειονότητα των φορολογούμενων και πάνω από κάποιο ύψος εισοδήματος, αν όχι για όλους ανεξαιρέτως. Σύμφωνα με υπολογισμούς του υπουργείου Οικονομικών η πλήρης κατάργηση των φοροαπαλλαγών ισοδυναμεί με όφελος 5 δισ. ευρώ για τον προϋπολογισμό.
β) Θα συνοδευτεί από εφαρμογή του ηλεκτρονικού πόθεν έσχες. Ο φορολογούμενος θα κληθεί να «αποκαλύψει» τι έκανε το εισόδημά του. Ουσιαστικά πού το δαπάνησε και τι έκανε όσα του απέμειναν.
Το μέτρο αυτό μόνο στους φοροφυγάδες μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και γενικώς σε όσους διακινούν μαύρο χρήμα, καθώς δεν θα μπορούν να δικαιολογήσουν πού βρήκαν τα χρήματα για τις δαπάνες που θα πραγματοποιούν και τις επενδύσεις που θα κάνουν. Είναι η πρώτη τεκμηριωμένη θέση της κυβέρνησης για πάταξη της φοροδιαφυγής. Απομένει να δούμε τη σχετική διάταξη νόμου και πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη.
γ) Το πόθεν έσχες συνεπικουρείται από τη γενικευμένη χρήση του ηλεκτρονικού χρήματος. Σκοπός των επιτελών του υπουργείου είναι το σύνολο των συναλλαγών να γίνεται ηλεκτρονικά, ώστε να καταγράφονται και να διασταυρώνονται, με κύριο σκοπό επίσης τον εντοπισμό όσων διακινούν μαύρο χρήμα.
Τα αποτελέσματα των μέτρων αυτών θα είναι ορατά από το επόμενο έτος, εφόσον βέβαια εφαρμοστούν στο σύνολό τους και κυρίως χωρίς διακρίσεις. Αλλωστε, το Μεσοπρόθεσμο προβλέπει συνολικά έσοδα 3 δισ. ευρώ από τη φορολογική συμμόρφωση των φορολογούμενων